Dlaczego angielskie „quality control” to NIE jest kontrola jakości?

Zapytajmy 100 przypadkowych osób deklarujących znajomość (chociażby podstawową) języka angielskiego, jak ich zdaniem po angielsku powiemy „kontrola jakości”, a śmiem twierdzić, że większość odpowie: „quality control”.

Wystarczy przejrzeć literaturę z zarządzania jakością, czy chociaż zerknąć do normy ISO 9000, aby dowiedzieć się, że:

Quality control to działania mające na celu sprawdzenie, mierzenie lub testowanie jednej lub więcej charakterystyk produktu i odnoszenie wyników do wyspecyfikowanych wymagań w celu potwierdzenia zgodności.

Poprawnym odpowiednikiem tego terminu w język polskim jest sterowanie jakością.

Sterowanie jakością to część zarządzania jakością ukierunkowana na spełnienie wymagań dotyczących jakości.

Z kolei kontrola jakości to działania mające na celu sprawdzenie, mierzenie lub testowanie jednej lub więcej charakterystyk produktu i odnoszenie wyników do wyspecjalizowanych wymagań w celu potwierdzenia zgodności.

Poprawnym odpowiednikiem tego terminu w język angielskim jest quality inspection.

Zapamiętajmy zatem, że

quality control = sterowania jakością

quality inspection = kontrola jakości

Rzeczownik control znajdziemy też w zbitce rzeczowników passport control. I chociaż każdy chyba kojarzy kontrolę paszportową ze sprawdzeniem (kontrolą) paszportu, to prawidłowe rozumienie tego rzeczownika złożonego jest takie, że służby ochrony granic nie tyle kontrolują (control) nasze paszporty, co sterują przepływem ludności przechodzącej (pass) przez porty (port(s)).

Definicja słownikowa zbitki passport control również ukazuje nam coś ciekawego. Otóż kontrola paszportowa to miejsce w porcie lotnicznym, porcie morskim lub na granicy państwa, w którym funkcjonariusz sprawdza (checks) nasz paszport. Zatem wyrażenie „przejść przez kontrolę paszportową” oznacza de facto przejście przez to miejsce. Kontrola paszportu to passport check, a kontrola paszportowa (czyli sterowanie przepływem ludności poprzez sprawdzanie paszportów, a niekiedy tylko dowodów osobistych) to passport control.